Kaszel zaliczany jest do najczęstszych objawów chorób układu oddechowego u dzieci i dorosłych. Może być suchy lub mokry, ostry lub przewlekły. Co warto wiedzieć na temat jego leczenia? Czy warto sięgać po leki przeciwkaszlowe? Sprawdź.
Kaszel suchy i mokry: jak je odróżnić?
Kaszel to naturalny, fizjologiczny odruch obronny, podczas którego dochodzi do oczyszczenia dróg oddechowych z ciał obcych, nadmiaru wydzieliny, pyłów lub gazów. Jednocześnie jest najczęstszym objawem chorób układu oddechowego u dzieci i dorosłych.
Ze względu na czas trwania kaszlu aktualnie dzieli się go najczęściej na stan:
- ostry – utrzymujący się do 4 tygodni;
- przewlekły – trwający powyżej 4 tygodni.
Natomiast ze względu na obecność zalegającej wydzieliny i odkrztuszanie plwociny wyróżnia się:
- kaszel mokry (produktywny);
- kaszel suchy.
W przypadku kaszlu suchego nie dochodzi do odkrztuszania wydzieliny. Podczas kaszlu produktywnego chory odkrztusza i wypluwa plwocinę potocznie nazywaną flegmą. Jej konsystencja, ilość oraz kolor pozwalają lekarzowi rozpoznać przyczynę kaszlu.
Jak wygląda leczenie kaszlu suchego u dzieci i dorosłych?
Gdy kaszel ma charakter suchy, bardzo rzadko zaleca się podawanie dzieciom leków przeciwkaszlowych. Zazwyczaj dotyczy to tylko sytuacji ostrego, uporczywego kaszlu, który może doprowadzić do powikłań (np. przy przepuklinie). Okazuje się bowiem, że powszechnie znane substancje o potencjalnym działaniu przeciwkaszlowym wykazują umiarkowaną skuteczność w leczeniu suchego kaszlu w przebiegu infekcji dróg oddechowych.
Podobnie wyglądają zalecenia leczenia kaszlu suchego u dorosłych. Leki, które hamują kaszel, powinno stosować się jedynie w przypadkach bardzo silnego lub męczącego kaszlu, któremu nie towarzyszy odkrztuszanie plwociny. W leczeniu kaszlu suchego stosowane są takie leki, jak dekstrometorfan, kodeina, butamirat i lewodropropizyna. Przyjmuje się je doustnie w postaci syropu lub tabletek.
W łagodzeniu suchego kaszlu można wykorzystać domowe metody leczenia. Wśród interwencji niefarmakologicznych znajdują się m.in.:
- inhalacje solą fizjologiczną;
- wcieranie w skórę klatki piersiowej wazeliny z dodatkiem olejków eterycznych;
- wyeliminowanie czynników drażniących układ oddechowy (np. alergenów, dymu papierosowego);
- stosowanie miodu, zwłaszcza na kaszel nocny (uwaga: nie można go podawać niemowlętom).
Co warto wiedzieć o leczeniu kaszlu mokrego u dzieci i dorosłych?
Kaszel mokry pojawia się, gdy w drogach oddechowych zalega duża ilość śluzu. Jest to objaw korzystny – nie należy go hamować, ponieważ umożliwia oczyszczenie układu oddechowego z zalegającej wydzieliny. Aby ułatwić jej transport i usuwanie, zaleca się odpowiednie leczenie kaszlu produktywnego i przyjmowanie leków mukoaktywnych. Jest to grupa środków farmakologicznych, których zadaniem jest zmiana składu i właściwości (lepkości, sprężystości) śluzu, by można było go efektywniej usunąć z dróg oddechowych .
Ze względu na mechanizm działania substancji na kaszel mokry obowiązuje umowny podział na:
- leki sekretolityczne (nasilające odkrztuszanie, wykrztuśne) – zwiększają nawodnienie i objętość wydzieliny i zmniejszają jej lepkość, dzięki czemu ułatwiają jej usuwanie;
- mukoregulatory – środki, które normalizują wydzielanie śluzu, przywracają prawidłowy skład i ilość wydzieliny;
- leki mukolityczne – rozrzedzające wydzielinę;
- leki mukokinetyczne – pobudzające transport śluzowo-rzęskowy.
Zaleca się doustne przyjmowanie leków na kaszel mokry w postaci tabletek, syropów lub proszków do sporządzania roztworów. W szczególnych przypadkach można je stosować wziewnie, z użyciem odpowiedniego inhalatora .
W razie produktywnego kaszlu można wykorzystać również domowe sposoby rozrzedzania wydzieliny. Najprostsze metody obejmują nawilżenie wdychanego powietrza poprzez zastosowanie nawilżacza pokojowego lub inhalacje z roztworu soli fizjologicznej.
Jeżeli kaszel nie ustępuje, nasila się lub towarzyszą mu duszności i trudności z oddychaniem albo odkrztuszanie plwociny z krwią, należy jak najszybciej skonsultować się z lekarzem.
Artykuł we współpracy z Deflegmin.
Bibliografia:
[1] Krenke R. i in., Postępowanie w kaszlu u osób dorosłych – rekomendacje dla lekarzy rodzinnych, Lekarz POZ 6/2018: 425-452.
[2] Krenke K. i in., Zalecenia postępowania diagnostyczno-terapeutycznego w kaszlu u dzieci – aktualizacja, Lekarz POZ 3/2022: 173-192.
[3] Wiercińska M., Kaszel: kaszel mokry i suchy, sposoby na kaszel, kiedy zgłosić się do lekarza?, 2022 (witryna internetowa: https://www.mp.pl/pacjent/objawy/70135,kaszel (dostęp: 09.01.2024)).
